Werving buiten de EU: een noodzakelijke stap voor de toekomst van de Nederlandse zorg

De zorgdruk neemt toe

De druk op de Nederlandse zorg is groter dan ooit. De vergrijzing versnelt, de werkdruk stijgt en het tekort aan gekwalificeerde zorgprofessionals neemt structurele vormen aan. Vooral in de ouderenzorg dreigt dit tekort de continuïteit en kwaliteit van zorg ernstig te ondermijnen.

Volgens recente prognoses blijven duizenden vacatures onvervuld, terwijl de vraag naar zorg alleen maar verder stijgt. Instellingen zien zich daarom genoodzaakt om verder te kijken dan traditionele wervingsmethoden. Eén van de meest besproken oplossingen is het aantrekken van zorgprofessionals van buiten de Europese Unie, een onderwerp dat ook centraal stond in het onderzoek van Anita Böcker (Radboud Universiteit, 2024) naar arbeidsmigratie als oplossing voor personeelstekorten in de zorg.

Belemmeringen in het huidige toelatingssysteem

Hoewel arbeidsmigratie buiten de EU duidelijke kansen biedt, ervaren werkgevers aanzienlijke knelpunten. Een belangrijk obstakel is de gecombineerde vergunning voor verblijf en arbeid (GVVA). De administratieve bewijslast, die zorginstellingen dwingt om telkens weer individueel aan te tonen dat er een landelijk bekend tekort is, maakt het proces onnodig tijdrovend en complex. Werkgevers ervaren dit als frustrerend, omdat het maanden aan kostbare werktijd vergt voor een herbeoordeling na slechts twee jaar.

Migratierecht is niet het grootste obstakel

Het onderzoek van de Radboud Universiteit laat echter zien dat migratierecht niet eens de voornaamste barrière is. De meest genoemde drempel voor zorgwerkgevers zijn taal- en communicatieproblemen (genoemd door 61% van de respondenten).

Daarnaast vormen praktische horden zoals de ingewikkelde procedure voor BIG-registratie, het beoordelen van buitenlandse diploma’s en het regelen van huisvesting grote belemmeringen. Veel werkgevers ervaren ook dat het lang duurt voordat een internationale professional volledig zelfstandig inzetbaar is.

Het gevolg is dat het aandeel buitenlands gediplomeerde verpleegkundigen in Nederland opvallend laag blijft. Volgens recente cijfers van het BIG-register heeft slechts 1,5% een buitenlands diploma. Dit percentage steekt schril af bij buurlanden als Duitsland (9,9%), Oostenrijk (13,4%) en Zwitserland (29,0%), wat aantoont dat Nederland aanzienlijk achterblijft in het benutten van internationaal talent.

Wat Nederland kan leren van buurlanden

Andere Europese landen laten zien dat het anders kan. Duitsland heeft met de Vakkrachtenimmigratiewet een systeem ingevoerd waarbij vakkrachten uit derde landen zonder arbeidsmarkttoets sneller kunnen instromen. Vlaanderen werkt met een officiële migratielijst voor schaarsteberoepen, waarin zorgfuncties standaard zijn opgenomen. Deze voorbeelden tonen aan dat beleid ondersteunend kan zijn in plaats van remmend.

Tijd voor een structurele, gezamenlijke aanpak

Voor Nederland ligt hier een duidelijke les: structurele personeelstekorten vragen om structureel beleid dat praktische drempels wegneemt. De Adviesraad Migratie pleit al langer voor een speciale toelatingsregeling voor zorgberoepen en meer ruimte voor bilaterale samenwerking.

Conclusie

De druk op de zorg zal de komende jaren niet vanzelf afnemen. Internationale zorgprofessionals zijn geen noodoplossing, maar een essentieel onderdeel van een toekomstbestendig zorgsysteem.

Om dat te realiseren, is samenwerking tussen beleid, werkgevers en bemiddelingspartners cruciaal. Alleen door gezamenlijke verantwoordelijkheid kunnen we het potentieel van internationale werving benutten, en de zorgsector voorzien van de mensen die zij zo hard nodig heeft.

Bronvermelding

• Böcker, A. (2024). Werving buiten de EU als oplossing voor personeelstekorten in de zorg. Presentatie, Congres Werk en Migratierecht, Radboud Universiteit.
• UWV (2024). Kwantitatieve informatie arbeidsmarkt en vergunningen.
• BIG-register (mei 2024). Cijfers buitenlands gediplomeerden.
• Adviesraad Migratie (2022 & 2024). Zorgvuldig arbeidsmigratiebeleid en Afgewogen arbeidsmigratie.
• OECD (2022). Health workforce migration statistics.